اختلاف رویکرد تأویلی نزد صوفیه و اسماعیلیه

Authors

  • سید‌حامد موسوی عضو هیئت علمی (مربی) گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور اصفهان
Abstract:

صوفیان و اسماعیلیان، دو خیزش اجتماعی در تاریخ ایران و اسلام، ویژگی فکری مشترکی دارند و آن نگرش تأویلی و درک باطنی آن‌هاست. با نگاهی به تأویلات این دو گروه، می‌توان هم در عرصة نظر و هم در عرصة روش به تفاوت‌هایی دست یافت. در حوزة نظر، بنیان‌های اندیشة اسماعیلیه مبتنی‌بر درک عقلی است، درحالی‌که، بینش صوفیان و عارفان بر درک شهودی استوار است. همچنین، اسماعیلیه تأویلاتشان براساس تعلیم امام است، اما تأویلات صوفیه مبتنی‌بر تجربة شخصی و درک لحظه‌ای است. در حوزة روش تأویل، نگرش صوفیه به جهان پیرامون براساس دل و نگرش شهودی است. بنابراین، به‌نظر می‌رسد تأویلات آنان متغیر است؛ زیرا دل حالات متعددی را تجربه می‌کند؛ درحالی‌که اسماعیلیه، مانند صوفیه، به جهان هستی نمی‌نگرند تا تأویلی بسته به حالات خویش عرضه کنند. همچنین، اسماعیلیه، با پیش‌فرض‌های خاص خود، دست به تأویل متن می‌زنند. ازاین‌رو، تأویلات آنان به دانش هرمنوتیک نزدیک می‌شود؛ این درحالی است که صوفیه، در جریان تأویل، علایق خود را دخالت نمی‌دهد، بلکه منتظر وقت می‌ماند. ازطرفی، تأویلات صوفیه مبتنی‌بر درک زبان‌شناسانه است، درحالی‌که اسماعیلیه چون براساس دانش هرمنوتیک به متن می‌نگرند، تأویلاتشان زبان‌شناسانه نیست.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی علل اختلاف در اندیشه‌های صوفیه

تصوف یکی از مهم‌ترین نحله‌های فکری تأثیرگذار در طول تاریخ ادبی ایران محسوب می‌شود. با این که متصوفه یک جریان اعتقادی– اجتماعی به حساب می‌آید، به علل مختلف در طول تاریخ حیات خود دچار تناقضات فکری و اعتقادی شده و متحول گردیده‌اند. در این جستار، با ارائهٔ نمونه‌های احوال مختلف صوفیان، علل و مبانی اختلافات فکری و آرای آنان بازیابی شده و مورد بررسی قرار گرفته است.

full text

بررسی علل اختلاف در اندیشه های صوفیه

تصوف یکی از مهم ترین نحله های فکری تأثیرگذار در طول تاریخ ادبی ایران محسوب می شود. با این که متصوفه یک جریان اعتقادی– اجتماعی به حساب می آید، به علل مختلف در طول تاریخ حیات خود دچار تناقضات فکری و اعتقادی شده و متحول گردیده اند. در این جستار، با ارائهٔ نمونه های احوال مختلف صوفیان، علل و مبانی اختلافات فکری و آرای آنان بازیابی شده و مورد بررسی قرار گرفته است.

full text

نگاهی به کنایه‌های قرآنی با رویکرد تأویلی

یکی از اسلوب‌های بیانی که در قرآن کریم، فراوان به کار گرفته شده کنایه است.این روش در عین زیبایی خاص خود یکی از مؤلفه‌های اعجاز بیانی قرآن را تشکیل می‌دهد.از آنجا که کنایه در اصل به معنای غیرمستقیم و غیرصریح، سخن گفتن است ، بی تردید برای دستیابی به لایه های زیرین و بواطن عمیق کنایه های قرآنی و درک معانی و مفاهیم ژرف آنها باید به روایات اهل بیت (ع) که مبین و مفسر قرآن کریمند ، رجوع کرد . به همین ...

full text

بازتاب تأویلی جاودانگی در شعر مولوی با رویکرد اسطوره‌شناسی

اسطوره جاودانه شدن از رهگذر مفاهیم، روایات و تمثیل­های اسطوره­ای و با رویکردی رمزی و تأویلی در قالب ژانرهای مختلف ادبی بروز و ظهور پیدا کرده است که در این مقاله در ژانر عرفانیبررسی می­شود. این پژوهش،اسطوره­هایی همچون بازگشت ازلی، بازگشت به وحدت، اسطوره ابرمرد و اسطوره دایره را که گریزگاهی به جاودانگی در بطن آن­ها وجود دارد از نگاه اسطوره­شناسی تبیین می­کندو حرکت از اسطوره به سمت عرفان و تغییر ع...

full text

آوارهء یمگان و اسماعیلیه

حکیم ناصرخسرو قبادیانی از حکما و شعرای بزرگ قرن پنجم ایران است که تحول روحی عجیبی درسن 45 سالگی در وی ایجاد شد به گونه ای که تمام دنیا و مظاهرش را رها کرده، به سفری طولانی پرداخت و در این سفر پرماجرا ضمن ملاقات با فاطمیون مصر به عقاید اسماعیلیان (= فاطمیه) گرایش پیدا کرد و ضمن پیشرفت فراوان در این مذهب به عنوان حجت خراسان برگزیده شد و به تبلیغ عقاید خود پرداخت. اسماعیلیه که در اصل، پس از امام ش...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 2  issue 2

pages  1- 23

publication date 2012-12-11

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023